Dövme Endüstrisinde Uluslararası Hijyen Standartları
Dövme endüstrisi; sanat, sağlık ve mevzuatın kesişiminde faaliyet gösterir. Uluslararası hijyen standartlarına uyum; müşteri sağlığını korur, denetim süreçlerini hızlandırır ve marka itibarını uzun vadede güçlendirir. Bu rehber, OSHA–CDC (ABD), EN 17169 ve REACH (AB) ve Türkiye çerçevesinde profesyonel uygulamalar için yol haritası sunar.
Kısa Özet: Hijyen sisteminin temeli; tek kullanımlık sarf, doğru otoklav, yüzey dezenfeksiyonu, KKD, atık yönetimi ve dokümantasyon üzerine kuruludur. Denetimde istenen belgeler kadar, günlük kayıt tutma alışkanlığı da kritik öneme sahiptir.
1) Hijyen Standartlarının Temel İlkeleri
- Kan Yoluyla Bulaşların Önlenmesi: Hepatit B/C ve HIV’e karşı temasın kesilmesi (eldiven, ekranlama, kesici-delici güvenliği).
- Sterilizasyon: Tekrar kullanılabilir ekipmanda validasyonlu otoklav döngüsü (kimyasal/ biyolojik indikatör takibi).
- Dezenfeksiyon: Her müşteri öncesi/sonrası yüzey ve ekipman dezenfeksiyonu.
- KKD: Eldiven, maske, önlük; işlem boyunca bütünlüğün korunması ve doğru değiştirme sıklığı.
- Atık Yönetimi: Kesici-delici kutuları, tıbbi atık torbaları ve lisanslı bertaraf.
- İzlenebilirlik: Lot/seri, indikatör, otoklav, yüzey dezenfeksiyonu, eğitim ve aşı kayıtları.
2) ABD Çerçevesi: OSHA & CDC
- OSHA Bloodborne Pathogens Standard (29 CFR 1910.1030): Maruziyet kontrol planı, eğitim, aşı (HBV), KKD, kesici-delici güvenliği.
- CDC Rehberleri: El hijyeni, yüzey dezenfeksiyonu, temizlik hiyerarşisi, enfeksiyon kontrolü algoritmaları.
- Uygulama: Yazılı Exposure Control Plan, yıllık eğitim tekrarları, periyodik denetim ve kayıt.
3) AB Çerçevesi: EN 17169 & REACH
- EN 17169 – Tattooing: Safe and hygienic practice: Prosedür, alan düzeni, sterilizasyon, eğitim ve müşteri bilgilendirmesi için pratik standart.
- REACH (AB) Kısıtlamaları: Dövme mürekkeplerinde belirli kimyasalların limitlenmesi; etiketleme ve güvenlik bilgi formları zorunlulukları.
- Uygulama: CE/EN uygun sarf ve ekipman, SDS/TDS dosyaları, üretici talimatlarına uyum, izlenebilirlik.
4) Türkiye’de Mevzuat ve İyi Uygulamalar
- Ruhsat & Denetim: Belediye ruhsatı, il/ilçe sağlık otoritesi denetimleri, ortam ve ekipman şartları.
- Sterilizasyon & Atık: Otoklav zorunluluğu, kesici-delici kutuları, tıbbi atık yönetimi ve sözleşmeleri.
- Hijyen Eğitimi & Aşı: Personelin hijyen/sterilizasyon eğitimi; Hepatit B aşı kaydı.
5) Sterilizasyon: Validasyon ve Kayıt
- Otoklav Döngüsü: Sıcaklık, basınç, süre parametrelerinin üretici kılavuzuna göre belirlenmesi.
- İndikatörler: Her döngüde kimyasal indikatör; periyodik biyolojik indikatör (sporlu test) ile etkinlik doğrulaması.
- Paketleme & Saklama: Steril paketlerin etiketlenmesi (tarih, lot, operatör) ve raf ömrü takibi.
- Kayıt: Döngü çıktısı, indikatör sonuçları, bakım/kalibrasyon belgeleri.
6) Yüzey Dezenfeksiyonu ve Alan Yönetimi
- Temizlik–Dezenfeksiyon Hiyerarşisi: Görünür kir → deterjan/temizlik → uygun temas süresi ile dezenfektan.
- Yüksek Temaslı Noktalar: Kol dayanağı, makine gövdesi, kablolar, tezgâh; her müşteri öncesi/sonrası işlem.
- Alan Ayrımı: Kirli/temiz akış; sarf depolama alanı ile işlem alanı ayrımı.
7) Kişisel Koruyucu Donanım (KKD)
- Eldiven: İşlem arası değiştirme, yırtık/kontaminasyonda anında yenileme, el hijyeni protokolü.
- Maske & Gözlük: Sıçrama riski olan işlemlerde bariyer.
- Önlük/Örtü: Tek kullanımlık veya yıkanabilir bariyerlerin düzenli değişimi.
8) Atık Yönetimi ve Su Kalitesi
- Kesici-Delici: Delinmeye dayanıklı kaplarda toplanır, lisanslı bertarafla uzaklaştırılır.
- Tıbbi Atık: Ayrı torbalama, geçici depolama kuralları, bertaraf kayıtları.
- Su & Çözelti: Distile/steril su kullanımı; durulama ve temizleme çözeltilerinin hazırlık/kullanım talimatı.
9) Dokümantasyon ve Eğitim
- SOP’ler: Yazılı prosedürler (sterilizasyon, temizlik, atık, KKD, acil durum).
- Eğitim Kayıtları: Yeni personel uyumu, yıllık tazeleme, sınav/katılım kayıtları.
- Müşteri Belgeleri: Anamnez, alerji beyanı, bilgilendirilmiş onam, işlem sonrası bakım talimatı.
10) Denetime Hazırlık: Hızlı Kontrol Listesi
- Otoklav döngü kayıtları ve indikatör sonuçları görünür ve güncel mi?
- Tek kullanımlık sarf ve steril paketler tarih/lot ile etiketli mi?
- Yüzey dezenfeksiyon çizelgeleri ve imzaları düzenli mi?
- Kesici-delici ve tıbbi atık kapları uygun mu, bertaraf formları mevcut mu?
- Hijyen eğitim/aşı kayıtları güncel mi?
- Müşteri onam ve bakım talimatları dosyalanmış mı?
11) Karşılaştırmalı Tablo: ABD – AB – Türkiye
| Başlık |
ABD (OSHA/CDC) |
AB (EN 17169/REACH) |
Türkiye |
| Çerçeve |
29 CFR 1910.1030 & CDC rehberleri |
EN 17169 pratik standardı, REACH kimyasal kısıtları |
Ruhsat–denetim, hijyen eğitim, tıbbi atık kuralları |
| Sterilizasyon |
Otoklav, indikatör ve kayıt zorunlu |
Doğrulanmış döngü, yazılı prosedür |
Otoklav zorunluluğu ve kayıt |
| Kimyasal Güvenlik |
SDS, maruziyet kontrol planı |
REACH limitleri, etiketleme |
SDS/TDS, etiket ve uygunluk |
| Dokümantasyon |
Eğitim/aşı/plan ve denetim kayıtları |
SOP, izlenebilirlik, eğitim |
Ruhsat evrakı, eğitim ve atık sözleşmesi |
12) Sık Sorulan Sorular
EN 17169 nedir ve stüdyo için ne ifade eder?
Dövmede güvenli ve hijyenik uygulama için pratik bir AB standardıdır; süreç, eğitim, alan düzeni ve sterilizasyonun yazılı olarak yönetilmesini ister.
Otoklav validasyonu nasıl kanıtlanır?
Kimyasal indikatörler her döngüde; biyolojik indikatör testleri periyodik olarak yapılır. Döngü çıktı ve test sonuçları dosyalanır.
REACH dövme mürekkeplerini nasıl etkiler?
Belirli kimyasallar için limitler koyar; etiketleme ve güvenlik bilgi formlarını zorunlu kılar. Tedarik zincirinde şeffaflık sağlar.
Denetimde en çok hangi belgeler sorulur?
Otoklav kayıtları, indikatör sonuçları, eğitim/aşı belgeleri, atık sözleşmeleri, müşteri onam ve temizlik çizelgeleri.
Sonuç ve Öneriler
Uluslararası hijyen standartlarına uyum, stüdyonuzu denetimlere hazır tutmanın ötesinde, müşterilerinizin güvenini artırır ve markanızı kalıcı olarak güçlendirir. Operasyonlarınızı yazılı SOP’lerle yönetin, izlenebilirlik kayıtlarını eksiksiz tutun ve eğitimi kültürünüzün parçası haline getirin.